Een van onze primaire levensbehoefte is voeding. We hebben eten nodig voor energie, voor herstel en opbouw. We hebben eten nodig om te functioneren en te overleven. Tegenwoordig is er eten in overvloed. Overal waar je bent, zie of ruik je eten. We eten niet meer alleen om te overleven en onszelf te voeden. Eten heeft ook andere functies gekregen. Eten om te genieten, alleen of met anderen. Eten om jezelf te belonen, te troosten of om nare gebeurtenissen, gevoelens en emoties niet te hoeven voelen. Dat laatste noemen we emotie-eten. In deze blog geef ik je een aantal inzichten en tips tegen emotie-eten.
Eten als controle strategie
Vrijwel iedereen wil controle hebben over gevoelens, gebeurtenissen en het leven in het algemeen. We willen bijvoorbeeld controle hebben over stressvolle momenten en kalmeren onszelf als de spanning te hoog oploopt. Daar is ook helemaal niks mis mee, want het zorgt ervoor dat je kan blijven functioneren. Het wordt pas een probleem op het moment dat die controle nieuwe problemen uitlokt, wanneer er nevenschade ontstaat. Je kunt je helaas niet altijd goed voelen en op ieder moment van de dag gelukkig zijn.
Emotie-eten is een voorbeeld van een controlestrategie die niet helpend is. Bij emotie-eten gaat het vrijwel nooit om het eten, maar is eten een manier om je te ontdoen van onprettige dingen in het leven zoals gebeurtenissen, gedachten en emoties. Het gevaar is dat dit vervolgens een gewoonte wordt. Emotie-eten is dan niet alleen een controlestrategie, maar een extra probleem in je leven waarmee je moet dealen.
De kans is groot dat je deze blog leest, omdat je zelf last hebt van emotie-eten. Wat voor functie heeft emotie-eten voor jou? Beloon jij jezelf met eten nadat je een vervelend klusje hebt gedaan? Biedt het ontspanning na een stressvolle dag? Troost eten jou in moeilijke tijden? Of eet jij om even niets te hoeven voelen, wanneer de emoties te hoog oplopen? Zorgt het voor afleiding van vervelende gevoelens en gedachtes?
Een zinloze strijd
Bij emotie-eten ligt de echte behoefte niet bij eten, maar heb je behoefte aan iets anders. Eten vervult jouw behoefte niet. Het zorgt voor tijdelijke rust, maar nadat je gegeten hebt is het probleem er nog steeds. Sterker nog, je hebt er waarschijnlijke nieuwe nare gedachtes bij. Het maakt jouw lijden alleen maar sterker en de strijd rondom eten alleen maar groter.
Het controleren van emoties is een zinloze strijd die je altijd verliest. De emoties zijn er, de gedachtes zijn er, de negatieve ervaringen zijn er. Daar kun je niets aan veranderen. Waarom vechten we er dan zo graag tegen? De voornaamste reden waarom we geneigd zijn om onze negatieve gevoelens krampachtig te controleren, is omdat we bang zijn dat als we het toelaten, de situatie moeten accepteren zoals deze is. Moeten accepteren dat we niet perfect zijn en het ‘ermee moeten doen’.
Van nature willen mensen blijven vechten. We willen oplossingen vinden voor onze problemen. We hebben het idee dat als we maar hard genoeg ons best doen, we ons vanzelf beter zullen voelen (de illusie van meritocratie). Maar het paradoxale is dat vechten ons meer kost dan het oplevert. Het verandert niets aan de situatie, want die is al wat het is.
Accepteer je gedachtes en gevoelens
In plaats van jezelf te verdoven, afleiden of belonen met eten, is het veel handiger om de situatie te accepteren zoals die is. Om te accepteren dat je je eenzaam voelt, accepteren dat je verdrietig bent, accepteren dat je over je grens bent gegaan, accepteren dat je gedachtes hebt die zeggen dat je niet goed genoeg bent, niet mooi genoeg bent, te dik bent. Het komt er eigenlijk op neer dat je mag leren om beter te lijden, zodat je vervolgens weer beter kunt leiden..
Let op! Met accepteren bedoel ik niet dat je de gedachtes en emoties moet goedkeuren en gedogen. Vaak zijn de gedachtes die je hebt helemaal niet reëel. Met accepteren bedoel ik stoppen met vechten, omdat het gewoonweg geen zin heeft. Accepteren – of beter gezegd, stoppen met vechten – is de situatie zien zoals die is. Daarmee verdwijnt al de helft van het je probleem. Vanuit die acceptatie kun je weer in actie komen. Zolang je blijft vechten kun je geen actie ondernemen.
Acceptatie betekent ook accepteren dat de geest er altijd op zal blijven aandringen om te vechten en dat bepaalde gedachtes die je hebt altijd in enige mate blijven bestaan. Acceptatie is een constant proces en hoort bij het leven.
Als je in staat bent om een accepterende houding aan te nemen, heb je de handen vrij om aandacht te schenken aan wat daadwerkelijk belangrijk voor je is.
3 stappen om van emotie eten af te komen
De eerste stap om van emotie-eten af te komen is bewust worden van de momenten dat jij eten als een controlestrategie inzet om iets niet te hoeven voelen, doen, ervaren, denken. Op welke momenten grijp jij naar eten? Welke gevoelens ervaar je dan? En waar komen deze gevoelens vandaan?
De tweede stap is accepteren dat je in het leven altijd te maken krijgt met vervelende situaties, gevoelens en gedachtes. Elke poging om dit te controleren zorgt voor nog meer lijden en versterkt het probleem. Ga er niet tegen vechten maar accepteer de situatie zoals deze is.
De derde stap is dat je gaat kijken naar waar jij écht behoefte aan hebt.
De volgende vragen helpen hierbij:
- Welke rol speelt eten in jouw leven? Waar gebruik je het voor?
- Wat mis je in je leven? Waar heb je behoefte aan?
- Welke eerste stap kun jij nemen om in die behoefte te voorzien?
Voorbeeld 1: eten als troost: Als je eten gebruikt om jezelf te troosten als je verdrietig bent, dan mis je dit waarschijnlijk in je dagelijks leven. Misschien heb je behoefte aan geborgenheid? Wie of wat kan jou dit gevoel geven? Je partner? Een vriend of vriendin? Het zou ook mooi zijn als je leert hoe jij jezelf kunt troosten door lief voor jezelf te zijn. Door met compassie naar jezelf en de situatie te kijken. De eerste stap die je kunt zetten is opschrijven wat jij nodig hebt om je getroost te voelen. Wie of wat heb je daarvoor nodig? En wat kun je tegen jezelf zeggen als je verdrietig bent?
Voorbeeld 2: eten als beloning: Beloon je jezelf met eten nadat je een vervelend klusje hebt gedaan? Dan is de kans groot dat je een stukje beloning of waardering mist in je dagelijkse leven. Of misschien heb je het gevoel dat je niet gezien en gehoord wordt door andere mensen? Kijk eens naar welke waardering je mist in het dagelijks leven. En van wie mis je die? Wat kan ervoor zorgen dat jij die waardering of beloning wel voelt? De eerste stap die je kunt zetten is opschrijven welke waardering je mist en van wie.
Voorbeeld 3: eten om negatieve emoties en gedachten niet te hoeven voelen: Dit is een hele herkenbare voor mij. Ik heb de neiging om naar eten te grijpen wanneer ik de behoefte heb om alles wat ik denk en voel even uit te schakelen. Even rust. Als jij dit ook herkent kun je jezelf de vraag stellen waarom deze emoties en gedachtes er niet mogen zijn. Misschien vind je het eng om ze toe te laten en mis je het vertrouwen dat je er mee om kunt gaan? Wat heb jij nodig om te accepteren dat je deze gevoelens hebt? Misschien vind je het fijn als iemand je hierin begeleidt? De eerste stap die je kunt zetten is op te schrijven waar je precies bang voor bent. Wat is het ergste wat er kan gebeuren?
Voor emotie-eten bestaat geen snelle oplossing. Emotie-eten is op zichzelf een probleem dat om acceptatie vraagt in plaats van een gevecht. Bovenstaande vragen helpen je wellicht op weg. Ze zorgen ervoor dat je gaat zien dat er andere manieren zijn om met de dingen om te gaan die in je leven spelen. Wil je graag hulp bij het beantwoorden van de vragen en begeleiding bij het werken naar een gezonde relatie met eten? Neem dan vrijblijvend contact op voor een kennismakingsgesprek.
Reactie plaatsen
Reacties